Επιλόχειος κατάθλιψη και θηλασμός

Πώς επηρεάζει ο θηλασμός, πώς μπορούμε να υποστηρίξουμε τους γονείς και την οικογένεια;

Η επιλόχειος κατάθλιψη είναι μία ψυχική νόσος που αφορά σε μεγάλο αριθμό οικογενειών (περίπου το 19% των μητέρων εμφανίζουν επιλόχειο κατάθλιψη). Αν δεν αναγνωριστεί και ο γονιός που υποφέρει από αυτήν δεν δεχθεί βοήθεια, οι συνέπειες μπορούν να είναι πολύ βαριές για όλη την οικογένεια αλλά και για την κοινωνία. (Skrundz, Bolten, Nast, Hellhammer, & Meinlschmidt, 2011)
Η επιλόχειος κατάθλιψη δεν επηρεάζει μόνο τον γονιό που την εμφανίζει, αλλά θέτει σε κίνδυνο και τη σχέση του με το παιδί και επομένως και την υγεία και ανάπτυξη του ίδιου του παιδιού, σωματικά, πνευματικά και ψυχικά.
Σε ό,τι αφορά στην ψυχική υγεία, είναι σημαντικό να εφαρμόζονται προληπτικά μέτρα, ώστε εκείνοι που είναι περισσότερο ευάλωτοι στην εμφάνιση ψυχικής νόσου να δέχονται την κατάλληλη υποστήριξη και φροντίδα και τελικά να μην εκδηλώνουν τη νόσο. Χρειάζονται επομένως μέτρα σε επίπεδο πρωτοβάθμιας πρόληψης, πριν την εκδήλωση της νόσου.
Σε σχέση με την επιλόχειο κατάθλιψη λοιπόν, είναι σημαντικό να μπορούμε να ανιχνεύσουμε εγκαίρως τις γυναίκες, αλλά και τους άντρες οι οποίοι εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισής της και να τους υποστηρίξουμε κατάλληλα.
Γενικά, γονείς που έχουν προηγούμενο ιστορικό κατάθλιψης ή γενικά κάποιας ψυχικής νόσου, είναι πιθανότερο να εμφανίσουν επιλόχειο κατάθλιψη σε μεγαλύτερο ποσοστό. Επίσης γονείς που έχουν κοινωνικοοικονομικά προβλήματα και στερούνται υποστηρικτικού περιβάλλοντος.
Ένας ακόμη παράγοντας ο οποίος μπορεί να επηρεάσει την εκδήλωση επιλόχειας κατάθλιψης είναι και ο θηλασμός, καθώς σε πλήθος ερευνών φαίνεται να υπάρχει σχέση στην εμφάνιση επιλόχειας κατάθλιψης με το αν θηλάζουν ή όχι.

Όμως τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά!
Σύμφωνα με μελέτη των (Borra C, Iacovou, & Sevilla, 2015), υπάρχουν σημαντικές διαφοροποιήσεις στα ποσοστά εμφάνισης επιλόχειας κατάθλιψης, οι οποίες έχουν σχέση με το αν η μητέρα είχε σχεδιάσει πριν τον τοκετό να θηλάσει, ή αν σκόπευε να μην θηλάσει.
Η προηγούμενη εμφάνιση λοιπόν κατάθλιψης φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση επιλόχειας κατάθλιψης, αλλά και η πρόθεση της μητέρας να θηλάσει και το κατά πόσο πετυχαίνει τον στόχο της αυτό, φαίνεται να έχει προστατευτική δράση σε σχέση με την εμφάνιση επιλόχειας κατάθλιψης (όταν καταφέρνει να θηλάσει), ενώ όταν δεν καταφέρνει να θηλάσει παρουσιάζονται αυξημένα ποσοστά επιλόχειας κατάθλιψης. Υπάρχει και μια σύνδεση μειωμένων ποσοστών εμφάνισης επιλόχειας κατάθλιψης ανάμεσα στις μητέρες που ενώ εμφάνιζαν κατάθλιψη πριν τον τοκετό και δεν είχαν πρόθεση να θηλάσουν και τελικά θήλασαν. (Borra C, Iacovou, & Sevilla, 2015)
Το εύρημα αυτό χρειάζεται περισσότερη διερεύνηση και μας δείχνει ότι η επίδραση του θηλασμού στην εμφάνιση ή μη επιλόχειας κατάθλιψης πρέπει να ερευνηθεί σε βάθος, λαμβάνοντας υπόψη πλήθος άλλων παραγόντων και ότι η πρόθεση της μητέρας σε σχέση με τον θηλασμό, αλλά και το αν η μητέρα κατάφερε να επιτύχει τον στόχο της σε σχέση με τον θηλασμό, μπορεί να επιδράσει καθοριστικά στην εμφάνιση επιλόχειας κατάθλιψης.
Σε άλλες έρευνες φαίνεται ότι τα συμπτώματα της επιλόχειας κατάθλιψης είναι ηπιότερα σε εκείνες τις μαμάδες που θηλάζουν, και μάλιστα μειώνονται όσο ο θηλασμός συνεχίζεται ενώ είναι γνωστό ότι η ίδια η επιλόχειος κατάθλιψη οδηγεί σε μειωμένα ποσοστά θηλασμού. (Dennis & McQueen, 2009)
Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε;
Όσον αφορά στα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της επιλόχειας κατάθλιψης, πολλά από αυτά είναι συμβατά με τον θηλασμό και είναι σημαντικό η μητέρα να ενημερώνεται για τις επιλογές που έχει και να μην στερείται τη φαρμακευτική αγωγή επειδή θηλάζει ή να μην της προτείνεται διακοπή του θηλασμού προκειμένου να λάβει την απαραίτητη φαρμακευτική αγωγή. (Hale & Hartmann, 2017)
Είναι λοιπόν πολύ μεγάλη η σημασία της υποστήριξης της επιθυμίας των γυναικών να θηλάσουν, από επαγγελματίες με την κατάλληλη εκπαίδευση αλλά και ενσυναίσθηση, οι οποίοι γνωρίζουν τον αντίκτυπο του θηλασμού στην ψυχική υγεία της μητέρας.
Εξίσου σημαντική είναι και η φροντίδα των μητέρων εκείνων που αντιμετωπίζουν δυσκολίες με τον θηλασμό, καθώς οι δυσκολίες ή η αποτυχία να θηλάσουν, μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης επιλόχειας κατάθλιψης σε αυτές τις μητέρες.
Γονείς που έχουν βιώσει έναν τραυματικό τοκετό, ή εμφανίζουν άλλους παράγοντες κινδύνου εμφάνισης ψυχικής νόσου κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και της περιόδου της λοχείας, χρειάζονται υποστήριξη και ενθάρρυνση σε σχέση με τον θηλασμό, καθώς σε πολλές περιπτώσεις, στους γονείς αυτούς, το να επιτύχουν και να διατηρήσουν τον θηλασμό έχει ευεργετικά αποτελέσματα, τόσο στην ανάπτυξη δεσμού με το παιδί τους, όσο και στην εμφάνιση μειωμένων ποσοστών επιλόχειας κατάθλιψης ή μειωμένων συνεπειών από την επιλόχεια κατάθλιψη εφόσον αυτή έχει εμφανιστεί.
Η υποστήριξη θα πρέπει να είναι βασισμένη σε επιστημονικά δεδομένα και η προσέγγιση των μητέρων και των οικογενειών να γίνεται με σεβασμό, ενσυναίσθηση, ευαισθησία και με σκοπό την υποστήριξή τους για την καλύτερη φροντίδα του παιδιού και της οικογένειάς τους αλλά και την εξασφάλιση της ψυχικής υγείας των ίδιων των γονιών.

Σοφία Δούμα
Μαία, IBCLC, Εκπαιδευτικός

Βιβλιογραφία
Borra C, C., Iacovou, M., & Sevilla, A. (2015, April). New evidence on breastfeeding and postpartum depression: the importance of understanding women’s intentions. Matern Child Health J, 19(4), σσ. 897-907.
Dennis, C. L., & McQueen, K. (2009). The relationship between infant-feeding outcomes and postpartum depression: a qualitative systematic review. Pediatrics, 123, pp. 736-751. Pediatrics, 123, σσ. 736-751.
Hale, T. W., & Hartmann, P. E. (2017). Textbook of Human Lactation (1 εκδ.). Springer Publishing.
Skrundz, M., Bolten, M., Nast, I., Hellhammer, D. H., & Meinlschmidt, G. (2011). Plasma Oxytocin Concentration during Pregnancy is associated with Development of Postpartum Depression. American College of Neuropsychopharmacology, 36, σσ. 1886–1893.